Elba blijkt nou niet echt een geweldig paddestoelengebied te zijn.
Tijdens een paddenstoelenexcursie in oktober in het Vijlenerbos struikelden we er bijna over. Dat is hier absoluut niet het geval.
Maar af en toe is er ook op Elba toch ineens iets moois te zien:
Intussen heb ik al lang ontdekt dat determineren van paddenstoelen ongelooflijk moeilijk is.
Dat vraagt jarenlang geduldige observatie.
Er zijn er maar een paar die ik zomaar herken, verder waag ik me daar voorlopig maar helemaal niet aan. Maar het is wel heel leuk om er af en toe wat te vinden.
Wat je bovengronds ziet is het vruchtlichaam van de schimmel die zich ondergronds verspreidt. Paddenstoelen zijn belangrijk voor het verteren van plantenresten en dood hout waardoor voedingsstoffen vrij komen.
En andersom bekeken: paddenstoelen ontwikkelen zich op plaatsen waar voldoende organisch materiaal voorhanden is: dood hout, een strooisellaag van bladeren en/of naalden en de grond moet niet te ernstig verzuurd zijn.
Op Elba vind ik vooral op dood hout allerlei mooie paddenstoelen en schimmels.
Tonderzwam. Daarvan bestaan veel soorten, veel boomsoorten kennen een eigen soort. Over het algemeen betekent het verschijnen van deze zwammen niet veel goeds voor een boom: ze ontwikkelen zich op zwak of dood hout. Uiteindelijk zal de boom dood gaan.
De pruimenboom in onze eigen tuin vertoont sinds een tijdje ook tonderzwammen: jammer!
Afgelopen najaar trof ik in de duinen op oude duindoornstruiken de duindoornvuurzwam, die komt vrijwel alleen voor op duindoorn dus is in ons land redelijk zeldzaam.
Er is de laatste tijd nogal wat te doen over tonderzwammen, die regelmatig op grote schaal uit de bossen worden geroofd. Tonderzwammen zijn beschermd in ons land.
In augustus 2013 deed Staatsbosbeheer aangifte van diefstal van ongeveer 150 tonderzwammen uit een beukenbos bij Renkum. Eind oktober 2014 is in het Amsterdamse Bos een man aangehouden die 68 tonderzwammen in bezit had (bron Wikipedia)
Ze worden ook wel tondelzwammen genoemd, werden vroeger gebruikt om vuur te maken: een stukje van de zwam werd bewerkt en bewaard; door met 2 stukken vuursteen tegen elkaar te slaan kon met de daarbij ontstane vonkjes het stukje zwam worden aangestoken, dat ging smeulen en daarmee kon dan een vuur aangelegd worden.
Maar tonderzwam werd (en wordt) ook gebruikt voor medicinale doeleinden: het zou werken bij slapeloosheid, hartklachten en bepaalde vormen van kanker.
Verder wordt er in middeneuropese landen een soort juchtleer van gemaakt voor bijv. dameshandschoenen en petjes.
Een mooie paddestoelengroep op dood hout. (de rode stengels zijn van reuzenbalsemien)
En dit is toch ook prachtig; lijkt mij een Waaiertje.
En als je dan dichtbij kijkt zit er nog een verrassing: een heel klein torretje (een boktorsoort denk ik)heeft het hier zo te zien goed naar z'n zin. Hier zie je het belang van dood hout in de natuur: daarop leven allerlei schimmels en parasieten en daardoor kunnen veel insectensoorten zich ook handhaven. En vervolgens is het gebied ook weer interessant voor vogels.
Diersporen
Op Elba is het zoeken naar diersporen in principe niet zo moeilijk: de grote grazers maken sporen genoeg: overal zijn hun looproutes heel gemakkelijk te volgen; als je geen pootafdrukken ziet, hoef je maar de mesthopen te volgen, dan weet je ook wie daar het laatst heeft gelopen. Verder zie je ook overal vraatsporen: in de zomer worden vooral malse plantenstengels en bloeiend kruid genuttigd, in het winterseizoen wordt er door de Galloways ook veel aan boomtakken gevreten.
Sporen van kleinere dieren zijn lastiger: moeilijker te ontdekken maar ook lastiger te onderscheiden. Konijnenkeutels lukt natuurlijk wel, en ook molshopen zijn duidelijke sporen.
Dit is wel een heel typerend beeld voor dit gebied: een molshoop vol grind.
Zal toch hard werken zijn voor zo'n molletje, om dit allemaal omhoog te werken!
En nog een leuke vondst: Een beetje rommelen tussen bladeren (in november) levert dit op:
Deze jongen (of meisje) was niet echt blij met mij, dus hierna maar weer snel de bladeren er overheen gelegd.
En in deze dode stam duidelijke sporen van muizen; stukken van het hout zijn losgeknaagd voor nestmateriaal, er ligt allemaal zaagsel onder. Toen ik wat dichterbij kwam schoot er een muisje weg. Die was me natuurlijk veel te snel af voor een foto.
Rondom de vijvers staan veel wilgen. Die hebben zacht hout: ideaal voor de groene specht. In het voorjaar kun je het mannetje aan het werk horen, hij moet meerdere nesten uithakken zodat het vrouwtje wat te kiezen heeft: ze kiest het mooiste uit om een nest in te beginnen.
Je herkent de plek van een nest vaak aan een bergje vers zaagsel onderaan de stam.
Afgelopen voorjaar vond ik met kleinzoon Thomas dit lege ei onder het spechtennest, zo te zien nog maar net verlaten door een jong vogeltje.
En ook dit zal meestal werk zijn van de groene specht: de boombast wordt flink opengepikt op zoek naar insectenlarven. Ook andere vogels pikken wel in boombast op zoek naar iets lekkers, maar zulke grote gaten wijzen toch meestal op spechten.
Een flinke dode boomstronk middenin het veld is zo te zien een leuk speeltje voor de Galloways: er wordt aan geknaagd en takken worden afgebroken.
Dit vind je eigenlijk ook overal: walnootdoppen. Ze hoeven niet eens van het gebied waar je ze vindt afkomstig te zijn, worden door beesten soms meegebracht van een andere plek: grote vogels of roofdieren verslepen ze om ze dan open te maken.
Maar op Elba staan wel een paar notenbomen dus ze kunnen ook gewoon hier gevonden zijn door bijv. muizen.
Soms wordt zo'n lege notendop later nog weer een schuilplaats voor bijv. slakjes of pissebedden.
En dit blijft ook leuk hoor: gewoon een flinke berg koeien- of paardenmest omwoelen, dan kom je vaak van alles tegen: regenwormen, slakjes, pissebedden enz.
En hoera: op zaterdagochtend 24 januari 2015: sneeuw! Het was een flinke sneeuwbui, maar de verwachting was dat het direct zou overgaan in regen. Dus meteen de laarzen aan, m'n nieuwe camera mee en kijken! Het mooiste moment om sporen te zoeken.
De sneeuw is nog maar net gevallen, maar de grazers hebben meteen de sneeuw omgewoeld op zoek naar mals mos daaronder.
Spoor van een haas die voor mij wegrende toen ik wat te dicht bij zijn leger kwam.
En een mooi spoor van vogelpootjes.
Intussen stroomt het water in de Maas gewoon door, dat levert altijd een mooi plaatje op:
